پایگاه خبری تحلیلی بانک مردم: بررسی‌ها نشان می‌دهد مردم در واکنش به شوک‌های منفی که در اقتصاد رخ داده، پول‌های خود را از سپرده‌های بانکی خارج کرده و به سمت بازارهای دارایی دیگر برده‌اند.

به گزارش بانک مردم و به نقل از اکوایران، رشد حجم پول ارتباط تنگاتنگی با انتظارات تورمی مردم دارد. به‌طوری‌که، در دوره‌هایی که به اقتصاد کشور شوک منفی وارد شده، رشد پول افزایش و رشد شبه پول کاهش یافته است. همچنین، در دورانی که سپرده‌های بلندمدت بانکی با نرخ بهره بالا وارد بازار پول شده‌اند، مردم اسکناس و مسکوکات خود را به این سمت هدایت کرده و رشد شبه پول افزایش یافته است.

فراز و فرود ارکان اصلی نقدینگی

نقدینگی یکی از اصلی‌ترین متغیرهای تورم‌ساز به حساب می‌آید که از دو رکن اساسی پول و شبه پول تشکیل شده است. پول مجموع اسکناس و مسکوکات در دست مردم و سپرده‌های جاری است. شبه پول شامل سپرده‌های بلند مدت بانکی می‌شود.

سیالیت پول نسبت به شبه پول بیشتر است. به همین دلیل، اگر حجم پولی که در دست مردم است افزایش یابد، باعث می‌شود تا تقاضا برای کالا و خدمات بالا برود. زمانی که تقاضای کالاهایی که موجودی آنها محدود است افزایش یابد، منجر به افزایش قیمت‌ها یا تورم می‌شود.

روند رشد حجم پول از ابتدای سال تا پایان آبان ماه از سال ۹۰ نشان می‌دهد رشد این بخش از نقدینگی پایین و حتی از سال ۹۲ تا ۹۴ منفی بوده است. همچنین، نرخ رشد ۸ ماهه پول در سال ۹۱ مثبت و برابر با ۹.۴ درصد بوده که به دلیل آغاز تحریم‌های بین‌المللی انتظارات تورمی افزایش یافته است. این در حالیست که رشد ۸ ماهه شبه پول در این دوره بالا بوده است.

اثر برجام بر انتظارات تورمی مردم

در سال تیر ماه ۹۳، طبق مصوبه شورای پول و اعتبار سپرده‌های دو ساله و بیشتر از بازار پول حذف شده‌اند. همزمان با این اتفاق، در ۸ ماهه سال ۹۳ رشد شبه پول کاهش یافته و ممکن است از این اتفاق نشأت گرفته باشد. در دوره‌ای که توافقنامه برجام امضا شد، انتظارات تورمی مردم کاهش یافته که باعث شده نرخ رشد ۸ ماهه پول در سال‌های ۹۵ و ۹۶ کاهش یابد. به‌طوری‌که، رشد ۸ ماهه پول از ۹.۵ درصد در سال ۹۵ به ۴.۶ درصد در سال ۹۶ کاهش یافته است. همچنین، در این دوره رشد ۸ ماهه شبه پول مقداری افزایش یافته و در سال ۹۶ به ۱۵ درصد رسیده است.

با خروج آمریکا از برجام، انتظارات تورمی مردم افزایش یافته و باعث شده مردم پول‌های خود را از سپرده‌های بانکی خارج کرده و به سمت بازارهای دارایی دیگر هدایت کنند. به‌طوری‌که، رشد ۸ ماهه پول در این سال به ۲۵.۶ درصد افزایش و شبه پول به حدود ۱۱ درصد کاهش یابد.

اوج‌گیری پول و شبه پول

در نیمه اول سال ۹۹، به‌دلیل بازدهی بالای بازار سرمایه، بسیاری از مردم دارایی‌های خود را به سمت این بازار بردند و بدین ترتیب رشد ۸ ماهه پول در این سال به رقم قابل توجه ۴۴.۴ درصد رسیده است. از سوی دیگر، در این سال سپرده‌های دو ساله با نرخ بازدهی حداکثری ۱۸ درصد به بازار پول بازگشتند و باعث شد تا رشد ۸ ماهه شبه پول از روند صعودی خود را ادامه دهد و در سال ۱۴۰۰ به بالاترین نرخ رشد خود در ۲۴.۸ درصد رسیده است.

در ابتدای سال ۱۴۰۱، دولت سیزدهم سیاست جراحی اقتصادی را با حذف ارز ۴۲۰۰ اجرا کرد که باعث شد تورم‌های قابل توجهی در این سال تجربه شود. به این سبب، انتظارات تورمی مردم در این سال افزایش یافته و رشد ۸ ماهه پول به حدود ۳۷ درصد افزایش و شبه پول به ۱۵.۹ درصد کاهش یافته است.

در بهمن ۱۴۰۱، سپرده‌های سه ساله با نرخ بهره ۲۲.۵ درصدی دوباره در بازار پول حاضر شدند که باعث محبوبیت آن در میان سپرده‌های بلندمدت بانکی شد. به همین دلیل، رشد ۸ ماهه شبه پول باری دیگر فزاینده شده و در ۸ ماهه امسال به ۱۹.۷ درصد رسیده است.