پایگاه خبری تحلیلی بانک مردم: روزنامه سازندگی با تیتر «خداحافظ رئیس»، محمدرضا فرزین را یک رییس کل بانک مرکزی اخراج‌شده خطاب کرده در حالی که وی همچنان در راس مدیریت بانک مرکزی قرار دارد.
به گزارش بانک مردم، مصطفی وفایی نویسنده روزنامه سازندگی در ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ نوشت:
زمزمه هايى از تغيير رئيس كل بانك مركزى شنيده مى شود و آنگونه كه از رسانه‌‌هاى دور و نزديك به دولت خبر مى‌رسد، پس از دو سال حضور در ساختمان آبى ميرداماد، محمد رضا فرزين در آستانه خروج از بانك مركزى قرار گرفته است.
فرزين هم رئيس كلى خوش عاقبت نبود. او هم با همه وعده‌ها و قول‌هايى كه داده بود و با وجود همه قلعه‌هایی كه اطراف خود ساخته بود، سرانجام به در خروجى ساختمان بی‌وفاى بانك مركزى هدايت شد. آقاى فرز ين در ميانه‌هاى دی ۱۴۰۱ در دولت ابراهيم رئيسى، سكان بانك مركزى رادر دست گرفت ودر ٢٥ ماهى كه اين سكان رادر دست داشت، قيمت دلار از حوالى ٢٢ هزار تومان تا مقادير بالاتراز ٩٢ هزار تومان راهم لمس كرد. فرزین كه با دولت‌هاى مختلف از محمود احمدى نژاد تادولت رئيسى و پزشکیان هم كار كرده، در حالى بايد با ساختمان آبی ميرداماد وداع كند كه اقتصاد ايران در دوران او دست كم دو شوك ارزى را تجربه كرده است.
باتشكيل دولت چهاردهم، گمان مى‌رفت كه محمد رضا فرزين هم از بانک مركزى دور شود اما مسعود بزشكيان ترجيح داد، او را در پست خود ابقا كند. اين در حالى بود كه فرزين، بانك مركزى رابه شدت سياسى كرده بود و سه معاون او در اتنخابات زود هنگام رياست جمهورى از رقيب مسعود بزشكيان حمايت كردند. فرزین در ابتداى ورود به بانك مركزى، مدیران با حاشيه، همچون پیمان قربانی رابه دليل ارتباط با نهادهای خارج از بانک مركزى کنار كذاشت اما در ادامه با سيداحسان خاندوزى به شدت اختلاف نظر پیدا كرد. اين اختلاف نظر در دولت قبل بوشيده ماند اما در اواخر دولت سيزدهم، محمد رضا فرزین از طرح نظرات انتقادى عليه وزیر اقتصاد ابایی نداشت. زمانى كه دولت تغيبر كرد و عبدالناصر همتى به عنوان وزير اقتصاد انتخاب شد، دوستان رسانه‌ای محمد رضا فرزین شروع به انتقاد زودهنگام از وزير جديد كردند و سعى داشتند ميانه فرزين و همتى را به هم زنند. رئيس كل بانك مركزى خيلى زود اين افراد را از كنار خود دور كرد اما نتوانست عواقب آن را مديريت كند، حالا فرزين در آستانه خروج از دولت قرار گرفته و همتى هم در برزخ استيضاح قرار دارد.
آیا فرزين رئيس كل خوبى بود؟
بررسى عملكرد رئيس كل بانك مركزى معمولاً مبتنى بر مجموعه‌اى از معيارها و شاخص هاى كليدى است كه به منظور ارزبايى كار آمدى، اثر بخشى و موفقيت سياست هاى پولی و نظارتى به‌کار گرفته مى‌شوند. معمولاً مهم ترين معيار براى سنجش عملكرد رئيس كل بانك مركزى، ثبات نرخ ارز است. رئيس كل بانك مركزى بايد بتواند نوسانها را كنترل و از افزايش بى رويه نرخ ارزهاى خارجى در برابر پول ملى جلوگیری كند. همجنين مديريت نرخ تورم به سطحى كه به رشد بايدار اقتصاد كمك كند و در سطوحى كه قدرت خريد مردم حفظ شود از جمله وظايف رئيس كل بانك مركزى است.
او وظيفه دارد، سياست هاى پولی مناسبى براى جلوگیری از تورم تدوین كند. همچنین بانك مركزى موظف است سياست‌هايى تدوين كند كه بررشد توليد ناخالص داخلى اثر مثبت بگذارد. حمايت از بخش هاى مولد اقتصادى از طريق تسهيلات اعتبارى و كنترل نرخ بهره و كنترل رشد نقدينكى براى جلوگیری از تورم و حباب سازى در بازارهاى مختلف ازجمله وظايف بانك مركزى است. اين معيارها مى توانند بسته به شرايط اقتصادى، سياسى و بين المللى تغيبر كتند و تركيبي از آنها براى ارزيابى جامع عملكرد رئيس كل بانك مركزى به كارمى رود. اما سوال اين است كه آيا عملكرد بانك مركزي در آنچه به عنوان معيار هاى بانك به آن اشاره شد، موفقيت آميز بوده است؟ براى شروع ازنرخ ارز آغاز مى‌كنيم.
در آغاز ریاست محمد رضا فرزين بر بانك مركزى، نرخ دلار در بازار آزاد حدود ٢٢ هزار تومان بود. يك ماه بعد نرخ دلار به بيش از ۳۰ هزار تومان رسيد و ركوردهاى تاريخى جديدى ثبت شد. درابتداى سال ۱۴۰۲ نرخ دلار در بازار آزاد حدود ۵۱ تا ۵۲ هزار تومان بود. در ماه خرداد نرخ دلار به حدود ۴۷ هزار تومان رسيد اما در ماه‌هاى بعدى دوباره افزايش يافت. تا پایان سال ۱۴۰۲ نرخ دلار در بازار آزاد به بيش ۶۵ هزار تومان رسيد و در آخرين روزهاى سال ۱۴۰۲ حتى تا ٧٢ هزار تومان هم گزارش شد.
در ابتداى سال ۱۴۰۳ نرخ دلار در بازار آزاد ايران حدود ۶۴ هزار تومان بود كه در ميانه‌هاى ماه بهمن به مقادير بالاتراز ٩٢ هزار تومان هم رسيد.
برخى از اقنصاددانان و فعالان اقنصادى، عملكرد
محمد رضا فرزين رادر زمينه تثبيت نرخ ارز نقد كرده‌اند به ویژه كه ادعاى او مبنى بر بى توجهى به نرخ بازار غير رسمى به عنوان بى توجهى به واقعيت‌هاى اقتصادى تلقى شده است.
اين موضوع به ویژه در زمينه تأثير نرخ ارز بر زندگی مردم و تورم مورد انتقاد بوده است. همچنین عملكرد آقاى فرزين در كنترل رشد نقدینگی و كاهش تورم نيز مورد نقد اقتصاددانان قرار كرفته است. برخى از منتقدين معتقدندكه اقدامات او در اين زمينه كافى نبوده و تورم همچنان يك مشكل اساسى براى اقتصاد ايران باقى مانده است. از سوى دیگر، سياست‌هاى ارزى او از جمله تك نرخی كردن ارز با انتقاداتى مواجه بوده به ویژه كه اين سياستها بعضا به افزايش قيمت ارز در بازار آزاد منجر شده است. برخى از منتقدان نيز از عدم شفافيت و ارتباط كافى با جامعه اقتصادى و عموم مردم در مورد سياستها و تصميمات بانك مركزى انتقاد كرده اند.
جمع بندى
محمد رضا فرزین به نسبت رئيس كل خوبى بوده است.
نمى‌توان عملكرد او را مردود دانست، چنان كه نمى‌توان او را جزو شاگرد اول‌هاى بانك مركزى و در رديف دکتر محس نوربخش به شمار آورد. فرزین به شدت سياسى بود اما انعطاف بالایی هم داشت. هم يا محمود احمدى نژاد و ابراهيم رئیسی كار كرد و هم با مسعود بزشكيان. البته معاونانى كه انتخاب كرد، گرایش‌هاى پنهان او را آشكار مى‌كند اما در مجموع رئيس كلى سياسى با گرایش‌هاى خاص بود.
فرزين به شنا خيلى علاقه داشت و در استخر بانك مركزى مهم‌ترين تصميمها را مى‌گرفت. خيلى از قرارهاى سياسى او بعداز استخر در مجتمع رفاهى بانك مركزى در خيابان پاسداران گرفته مى‌شد. بدون هيچ شكى در مقايسه با على صالح آبادى كه حضورش در بانک مركزى يك اشتباه بزرگ بود، محمدرضا فرزین گزینه بسيار بهترى به نظر می‌رسید.
در مقايسه باسه گزینه مطرح شده در دولت مسعود بزشكيان هم محمد رضا فرزين، گزینه بهترى است.
مى‌ماند یک گزینه كه امتحانش را پس نداده اما در زمره دوستان نزديک وزير امور اقتصادی و دارايى قرار دارد. اگر این گزینه به رياست بانک مركزى برسد، اختلاف نظرها به ميزان زيادى كاهش پیدا مى‌كند.
اينكه اعضاى حلقه اميرآباد بتوانند بر مشكلات بزرگ سال ۱۴۰۲ فائق آيند، موضوع دیگری است اما دست كم اميد اين مى رود كه در دولت، يك صدا از تيم اقتصادى شنيده خواهد شد.
