پایگاه خبری تحلیلی بانک مردم: ۱۴۴ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی ۱۳ مهر، به لایحه‌ای رای دادند که به گفته محمد شیریجیان معاون سیاست‌گذاری پولی بانک مرکزی، تاثیری بر تورم ندارد اما از نظر روانی و شفافیت مبادلات بانکی موثر خواهد بود.
به گزارش بانک مردم و به نقل از ایسنا، حذف چهار صفر از پول ملی یکی از مهمترین خواسته‌های مجلس، شورای نگهبان، بانک مرکزی و دولت چهاردهم است، اما آیا این خواسته توجهی به وضعیت فعلی ارزش پول ملی و نوسانات شدید آن در بازار تبادلات ارزی دارد؟ آیا بسترها و ساز و کارهای اقتصادی و سیاسی و امنیتی مورد نیاز برای اثربخشی این سیاست پیش‌بینی شده است؟
مقامات اجرایی گذشته، اقتصاددانان و اساتید دانشگاه در مجالس گذشته به این سوال پاسخ دادند.
محمد خوشچهره
پول ملی به شدت مهم است حتی دوام و فنای نظام سیاسی را نشان می‌دهد
محمد خوشچهره اقتصاددان معتقد است که «پول ملی مقوله به شدت مهمی است که دوام و فنای یک نظام سیاسی را نشان می‌دهد.» او در تشریح دلایلش گفت که «قوام و دوام پول ملی یک نظام سیاسی از اقتصاد شروع می‌شود و حوزه‌های اجتماعی، سیاسی حتی امنیتی را هم درگیر می‌کند. این مسئله به خودی خود از عوامل دفع یا جذب سیاسی، اقتصادی، اجتماعی یا مهاجرتی است. پول ملی تا این حد بر مناسبات مختلف اثرگذار است.»
این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هفتم به مطالعات طولانی مدت داخلی و خارجیش هم در این رابطه استناد کرد و چنین نتیجه گرفت: «بین قدرت و ضعف پول ملی ارتباط بسیار تگاتنگی وججود دارد. پول ملی ستون محکم قوام و دوامِ مصالح و منافع ملی است بنابراین پول ملی اساس تصمیم‌گیری‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی است.»
خوشچهره با بیان اینکه کاهش ارزش پول ملی موجب تضعیف سریع بنیه اقتصادی و قدرت خرید خانوادهها دانست و در نقد عملکرد دولتهای مختلف در نظام جمهوری اسلامی، گفت: «نظام جمهوری اسلامی که مدعی رفع محرومیت و استضعاف از جامعه بود به دلیل ضعف در درک، بینش و مدیریت دولت‌هایش مسبب کاهش ارزش پول ملی و افزایش دامنه فقر و محرومیت شد. کاهش ارزش ارزش پول ملی به تضعیف نظام اقتصادی و بنیه مالی مردم به خصوص اقشار حقوق‌بگیر شده است.»
این اقتصاددان مطرح کشورمان گفت: «در ایران به دلایل مختلف سیاسی، اقتصادی و بین‌المللی دهکهای متوسط اقتصادی مرتبا کم و کمتر شدند و بر جامعه فقرا افزوده شد. در حال حاضر سهم دهکهای ضعیف به پنج دهک افزایش یافته و گروههای میانی درآمدی تقریبا از بین رفته‌اند. دولت‌ها در نظام جمهوری اسلامی مرتبا گفته‌اند معاش و معیشت مردم مهم است در صورتی که توجه نکردند قبل از معیشت، درآمد و حفظ ارزش پول ملی مهمتر است.»
خوشچهره حذف صفر از پول ملی را درمانِ مناسبی برای احیای ارزش پول ملی ندانست و ادامه داد: «حذف صفر ساده‌ترین راه و اقدامی حاشیه‌ای با تاثیر مُسکن‌وار برای درد اقتصادی جامعه است به عبارت دیگر اگر نظام اقتصادی ایران را بیمار بدانیم، برای بهبودی این بیمار نیازمند نسخه‌ای با دهها داروی بسیار قوی و تعدادی مُسکن هستیم. حذف صفر از پول ملی در حکم مُسکن خواب‌آور برای آرامش موقت بیمار است، بنابراین اگر مدیریی چهار صفر را با قدرت پول ملی مقایسه نکند و دلایل ضعیف شدنش را نداند به بی‌راهه رفته است.»
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هفتم بی‌ارزش شدن پول ملی آثار روانی و رفتاری بر رفتار اجتماعی خانوادهها داشته است، گفت: «گرانی‌ها موجب افزایش خساست ها و کاهش رفت و آمدهای فامیلی خانوادهها حتی بین برادران و خواهران شده است. چرا؟ چون مردم درگیر فقر و افت ارزش‌های انسانی شده‌اند. هر قدر ارزش پول ملی کم شود حقوق و دستمزد کفاف زندگی را نمی‌دهد و وقتی فشارهای اقتصادی بر خانوادهها افزایش می‌یابد اخلاق و رفتار انسانی از بین می‌رود. مردم همه دوست دارند به عقب برگردند و مثلا یک سال و دو سال قبل باشد چون گرانی‌ها فشار سخت و شدیدی به مردم وارد کرده است.»
وی کاهش ارزش پول ملی را موجب دو قطبی شدن جامعه و ایجاد فرصت‌ها و سوءفرصت‌ها برای سرمایه‌داران و بقیه دهکهای درآمدی دانست و خاطرنشان کرد: «جامعه در حال گذر مطلق از چند طبقگی و رفتن به سمت دو قطبی مطلق فقر و غناست که به شدت خطرناک است. در چنین جامعه‌ای مصرف اعتیاد، مواد مخدر و مشروبات الکلی چه برای خوشگذرانی و چه برای اعتیاد، هر دو برای فرار از فشارهای اجتماعی و روانی و اقتصادی است.»
این استاد بازنشسته دانشگاه تهران در عین حال کاهش ارزش ریال را متاثر از اقدامات خرابکارانه حکام وقت آمریکا و اسراییل دانست و گفت: «ترامپ و نتانیاهو هر دو اعتراف کردند توانسته‌اند به پول ملی ایران ضربه بزنند. ترامپ در دور اول ریاست جمهوریش در گزارشی که به کنگره آمریکا داد پرده از این موضوع برداشت. آمریکا با کمک و همراهی امارات و عربستان ارزش پول ملی ایران را ۳۸۰ درصد کاهش داد. این اتفاق در دوره‌ای افتاد که ارز ۴۲۰۰ تومانی اختصاص یافت که بعدا به حدود ۳۰۰۰۰ تومان هم افزایش یافت. پمپئو وزیر وقت خارجه و جان بولتون مشاور وقت امنیت ملی آمریکا در دولت اول ترامپ در سخنرانی‌های مختلفی به کمک اسرائیل برای ضربه زدن به ارزش پول ملی ایران اذعان کردند.»
چوش‌چهره این اقدام را نشان دهنده غفلت، جهالت، منفعت طلبی و فساد برخی مدیران کشور دانست و بر نقش جریان‌های سازمان یافته برای بی‌ارزش کردن پول ملی کشورمان اشاره کرد.
وی، موساد و سی آی ای را در عمومی کردن فرهنگ سوداگری و دلالی موثر دانست و گفت: «اقتصاد ملی، مسکن و کالاهای اساسی متاثر از این نگاه و عملکرد اقتصادی گرفتار اختلالات شدید قیمتی شدند.»
حجت الاسلام محمد شاهی عربلو
حتی زمزمه کاهش نرخ ارز هم نشده است
حجت الاسلام محمد شاهی عربلو رییس کمیسیون تحقیق و تفحص از نظام بانکی در مجلس هفتم هم بر این باور است که «هیچ اقدامی در هیچ دوره‌ای از دوره‌های مجلس و ریاست بانک مرکزی و دولتهای مختلف برای از بین بردن رابطه بین ریال و دلار انجام نشده است حتی زمزمه کاهش نرخ ارز هم شنیده نشده است»
وی چنین نتیجه‌گیری کرد که «به همین دلیل شاهدیم دلار از ۷۰ ریال در نخستین ماههای پیروزی انقلاب اسلامی به بیش از ۱۱۰ هزار تومان در مهر ۱۴۰۴ افزایش یافته است که فاجعه بزرگی است.»
شاهی‌عربلو که در مجلس هفتم، رییس کمیسیون اقتصادی این مجلس هم بود، وضعیت جاری اقتصاد کشور را به حدی نابسامان و آشفته دانست که حتی قیمت کرایه ماشین و نرخ پیاز و سیب زمینی متاثر از قیمت دلار نوسان دارد.
رییس کمیسیون تحقیق و تفحص از نظام بانکی در مجلس هفتم با بیان اینکه اینها نشان می‌دهد قیمت‌ها کنترل و مدیریت نمی‌شود، گفت: «کم کردن صفرهای اسکانس‌ها و تراول چک‌ها یعنی اعتراف به ناتوانی در برابر بی‌ارزش شدن و افت ارزش پول ملی، یعنی قبول کرده‌ایم تورم و سطح عمومی قیمت‌ها همچنان بر مدار افزایش باقی بماند، یعنی پذیرفته‌ایم روال معیوب مدیریت اقتصادی کشور تداوم یابد چون قدرت خرید مردم را افزایش نمی‌دهد بلکه آثار تورمی فزاینده و انتظاری در جامعه دارد. کم کردن صفر از اسکانس‌ها یعنی قبول ازهم‌پاشیدگی‌های اقتصاد داخلی که نباید در موردش صحبت کرد، بلکه باید فکر کرد و شرایط سیاسی و اقتصادی کشور را تحلیل کرد و زیرسازی و بسترهای لازم برای تقویت پول ملی و ارتقای برابری ریال در برابر ارزهای رایج جهان انجام شود.»
حجت‌الاسلام شاهی‌عربلو تاکید کرد: «حذف صفر از واحد پول ملی به خودی خود به معنای ناتوانی در تقویت قدرت پول ملی است.»
وی گفت: «کارشناسان مرکز پژوهشهای مجلس، مرکز پژوهشهای مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز پژوهشهای بانک مرکزی و وزارت اقتصاد تا زمانی که آثار مثبت و منفی حذف صفر از اسکناس بررسی و کارشناسی همه‌جانبه نکنند، نباید دلخوش به کاهش نرخ تورم و افزایش ارزش پول ملی باشند.»
ایرج ندیمی
مردم نمی‌پذیرند که حذف صفرهای اسکانس‌ها قدرت خریدشان را افزایش می‌دهد
ایرج ندیمی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس هفتم هم با پیش‌بینی واکنش مردم به حذف صفرها از اسکناس‌ها و تراول‌چک‌ها گفت: «مردم و فعالان اقتصادی بخشهای مختلف اقتصاد نمی‌پذیرند که صرفا با حذف چهار صفر از پول ملی قدرت پول ملی و قدرت خریدشان افزایش می‌یابد و از همه مهمتر چالش‌های اقتصادی پایان می‌یابد بنابراین تیم اقتصادی دولت به خصوص وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی باید به نحوی مشکلات را حل کنند که پول ملی ارزشمند شود وگرنه با کم کردن صفرهای اسکناس و تغییر واحد پول ملی اتفاق خاصی برای اقتصاد و ارزشمند شدن پول ملی نمی‌افتد.»
وی سپس به توضیح چگونگی قدرتمند شدن پول ملی پرداخت و اظهار کرد: «تقویت پول ملی در فرایند بهبود سرمایه‌گذاری، تولید، عرضه و مهار تورم حاصل می‌شود؛ بنابراین با تغییر واحد پول و جایگزین کردن قران یا حذف چهار صفر نمی‌توان تاثیر واقعی بر اقتصاد یا قدرت خرید مردم گذاشت.»
سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس هفتم با اشاره به فرصت سه ساله پیش‌بینی شده در قانون حذف چهار صفر از پول ملی، خاطرنشان کرد: «در طول سه سال فرصت مصوبه مجلس دوازدهم باید از باب رونق سرمایه‌گذاری، کاهش تورم، تحریم و رکود به نحوی عمل شود که مردم در مصاف با تغییراتی که در ارقام اسکناس‌ها به وجود می‌آید، آمادگی پذیرش این مصوبه را پیدا کنند.»
ندیمی همچنین توسعه فعالیت های دیجیتالی و رایانه‌ای و فراگیرتر شدن عابر بانک‌ها و دستگاه‌های پوز را مورد اشاره قرار داد و گفت: «زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری باید به نحوی فعال شود که تجارت الکترونیک توسعه بیشتری پیدا کند تا از حجم پول فیزیکیِ در دست مردم بیشتر کاسته شود.»
حجت‌الاسلام سید محمدرضا میرتاج‌الدینی
نگاه و اولویت‌های تیم اقتصادی دولت و پیوستهای سیاستی مهم است
حجت‌الاسلام سید محمدرضا میرتاج‌الدینی عضو هیات رئیسه مجلس هشتم هم ریشه حذف صفر از پول ملی را دولت حجت‌الاسلام حسن روحانی دانست و گفت: «حذف صفر از پول ملی اثر روانی دارد اما در عمل باید کاری کرد تا اثر واقعی نیز در تقویت پول ملی و کاهش تورم داشته باشد به بیان روشن‌تر همزمان با این اقدام نسبت به تقویت پول ملی هم باید اقدام شود.»
وی اجرای این قانون در شرایط اقتصادی متزلزل را فاقد اثربخشی لازم دانست و متذکر شد: «حذف صفر از پول ملی در شرایطی که هر روز از ارزش ریال در برابر سایر ارزهای رایج دنیا کاسته می‌شود، جواب نمی‌دهد. این کار باید در شرایط اقتصادی پایدار و ثابت انجام شود.»
حجت‌الاسلام میرتاج‌الدینی با بیان اینکه حذف صفر از پول ملی بیشتر جنبه روانی دارد، گفت: «قبل از عملیاتی شدن حذف صفر از پول ملی باید مکانیزم‌های اقتصادی و سیاستی به کار گرفته شود تا قدرت خرید مردم بالا برود، سیاستهایی که اثرات تورمی نداشته باشد.»
عضو هیات رییسه مجلس هشتم تاکیدکرد: «ثمربخش بودن این سیاست‌ها بستگی به نگاه و اولویت‌های تیم اقتصادی دولت و پیوستهایی دارد که در کنار حذف صفر باید به اجرا درآید پیوستهایی نظیر کنترل تورم و تقویت ارزش پول ملی.»
