پایگاه خبری تحلیلی بانک مردم: اقتصاد ایران همزمان با چند بحران مزمن دستوپنجه نرم میکند؛ از تحریم و اختلال تجارت خارجی تا تورم ساختاری و قطعیهای مکرر انرژی. به گفته عضو اتاق بازرگانی، این فشارها مستقیم بر تولید آوار شده و اثر آن امروز در نرخ ارز و طلا دیده میشود.
به گزارش بانک مردم و به نقل از تسنیم، نوسانات اخیر بازار ارز و طلا اگرچه در ظاهر با شوکهای کوتاهمدت و تحولات مقطعی توضیح داده میشود، اما برخی فعالان اقتصادی معتقدند آنچه امروز در بازارها دیده میشود، حاصل انباشت بحرانهایی است که سالهاست بر پیکره اقتصاد ایران سنگینی میکند. از تحریمهای مزمن و اختلال در تجارت خارجی گرفته تا تورم ساختاری، ناترازی انرژی و تشدید انتظارات تورمی، زنجیرهای از فشارها شکل گرفته که ابتدا تولید را نشانه میرود و در نهایت خود را در نرخ ارز و طلا نشان میدهد.
محمد عارفابراهیمی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، در گفتوگو با تسنیم، ریشه نوسانات امروز را نه در یکی دو سال اخیر، بلکه در یک روند فرسایشی حدود دو دهه گذشته میداند.
اقتصادی که زیر بار دو دهه فشار نفس میکشد/ فشار تورم روی تولید؛ دستمزد ثابت، هزینههای افسارگسیخته
عارفابراهیمی با اشاره به سابقه تحریمها و محدودیتهای بینالمللی، تأکید میکند که اقتصاد ایران نتیجه انباشته تصمیمها و فشارهایی است که طی سالهای طولانی شکل گرفته است. به گفته او، تحریمها و از جمله مکانیسم ماشه حداقل یک دهه سابقه دارند و بهتدریج اثرات عمیقی بر ساختار اقتصادی کشور گذاشتهاند؛ اثراتی که امروز در رفتار بازار ارز، طلا و سرمایه بهوضوح دیده میشود.
وی توضیح میدهد که در شرایط فعلی، دستمزدها عملاً ثابت ماندهاند و فشار اصلی مستقیماً بر دوش بخش تولید قرار دارد. واحدهای تولیدی ناچارند مواد اولیه، تجهیزات، ماشینآلات و خدمات مورد نیاز خود را با قیمتهایی تأمین کنند که بهشدت متأثر از تورم، افزایش نرخ ارز و جهش قیمت طلاست، در حالی که تنها هزینه نسبتاً ثابت آنها، حقوق نیروی انسانی است که در ابتدای سال تعیین میشود و با واقعیتهای تورمی سال تطابقی ندارد.
عارفابراهیمی با ذکر مثالهایی از بخش معدن و صنایع تولیدی میگوید در ماههای اخیر، هزینه ماشینآلات، خدمات پیمانکاری و حملونقل در برخی موارد بهصورت ناگهانی 20 تا 30 درصد افزایش داشته و همین موضوع، حاشیه سود تولیدکنندگان را بهشدت تحت فشار قرار داده است.
این فعال اقتصادی مجموعهای از عوامل را در ایجاد آشفتگی نظام مالی و اقتصادی کشور مؤثر میداند و معتقد است تحریمها، محدودیتهای تجاری و تشدید انتظارات تورمی بهصورت همزمان عمل میکنند. او تصریح میکند: تجارت خارجی کشور بهصورت عادی جریان ندارد؛ واردات و صادرات با موانع جدی روبهروست و بسیاری از واحدهای تولیدی نمیتوانند مانند رقبای خارجی خود فعالیت کنند. تداوم این وضعیت در نهایت باعث شده بخشی از واحدهای تولیدی به تعطیلی یا نیمهتعطیلی کشیده شوند.
ناترازی انرژی؛ هزینه پنهان و ویرانگر تولید/ خسارتی که در قیمت ارز دیده میشود
عارفابراهیمی ناترازی انرژی را یکی از عوامل کلیدی و در عین حال کمتر دیدهشده افزایش هزینهها میداند و میگوید: تعیین دو روز تعطیلی در هفته برای واحدهای فولادی به دلیل قطعی برق، شاید در ظاهر قابل مدیریت باشد، اما واقعیت تولید چیز دیگری است. قطع ناگهانی برق در میانه فرآیند تولید، بهویژه زمانی که فولاد در کوره به حالت مذاب است، خسارات سنگینی به واحد تولیدی وارد میکند و مستقیماً قیمت تمامشده محصول را افزایش میدهد.
وی با تأکید بر پیامدهای این اختلالها اضافه میکند: در چنین شرایطی بازگشت به وضعیت عادی تولید گاهی تا یک هفته زمان میبرد و این به معنای تحمیل هزینههای اضافی است. این هزینهها در نهایت یا باعث کاهش تولید میشود یا خود را در افزایش قیمتها نشان میدهد که یکی از آثار آن، فشار بر بازار ارز است.
زمستان و تکرار بحران؛ تولید با چهار روز تعطیلی
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران ادامه میدهد: در فصل زمستان، محدودیت یا قطع گاز هم به این مشکلات اضافه میشود و برخی واحدهای تولیدی عملاً با چهار روز تعطیلی در هفته مواجه هستند، در حالی که همچنان باید مالیات، حقوق پرسنل و سایر هزینههای جاری خود را بهطور کامل پرداخت کنند. این شرایط، تولید را از درون تضعیف میکند.
عارفابراهیمی تأکید میکند که ناترازی انرژی بهطور مستقیم در افزایش قیمتها، تشدید فشار بر بخش تولید و در نهایت بالا رفتن نرخ ارز نقش دارد و نمیتوان آن را از معادلات اقتصادی کشور حذف کرد.
طلای جهانی و انتظارات تورمی؛ دو محرک همجهت افزایش قیمتها
وی در پایان با اشاره به جهش قیمت جهانی طلا در ماههای اخیر میگوید این عامل نیز در کنار تشدید انتظارات تورمی، بر افزایش قیمت طلا و نرخ ارز در بازار ایران اثرگذار بوده است. به گفته عارفابراهیمی، در حالی که بسیاری از کشورها تنها با یک عامل افزایش قیمت مواجهاند، اقتصاد ایران همزمان تحت فشار چند عامل قرار دارد و آثار روانی این وضعیت نیز نوسانات بازار را تشدید میکند.
